Kerk, Koning en Kapitaal

Traditioneel gesproken zijn Kerk, Koning en Kapitaal de dominante instituties van België. Wat de Kerk betreft kunnen we het stilaan eens worden dat het niet zo'n fantastisch gegeven is. Het behoeft weinig argumentatie dat we onderwijs, ziekenhuizen en zo meer ook kunnen voorzien zonder een religieuze inslag. Dat de Paus in de Hitlerjügend zat is weinig opzienwekkend. Gezien de geschiedenis van fascisme (inclusief nationaal-socialisme) en katholicisme (of christendom voor oog heeft voor de onderlinge rivaliteit), kunnen we stellen dat de laatste meer doden en wreedheden op haar geweten heeft. We kunnen dit wijten aan de lange duur van de Kerk en haar capaciteit om lange tijd te overleven. Of aan het selectief verwijt van personencultussen. Indien men echter inquisities en dergelijke in het achterhoofd houdt... Men zou op een duur meer bevreesd zijn van een nazi die een ex-paus blijkt te zijn.

Wat de Koning betreft kan ik kort zijn. Wanneer ik naar The West Wing kijk, denk ik soms: Ja, dat wil ik ook. Een republiek. Liefst met een toffe president opdat ik naar het schouwspel zou blijven kijken met vertrouwen. Maar wanneer we de sociale verworvenheden van republieken naast constitutionele monarchieën leggen, moeten we erkennen dat die laatste soms betere resultaten levert voor haar bevolking. Welke rol speelt de Koning? Geen enkele. Althans, dat is het doel. Het zou nefast zijn om al ons vertrouwen te leggen bij 1 persoon (of 1 partij wat dat betreft). Het is net omdat de Koning niets hoort te zeggen, dat de bevolking zelf het voortouw neemt. Zich mengt in politiek debat en zegt wat er te zeggen valt. Anders zijn er anderen met macht die achter de schermen alles regelen.

Dat brengt me naadloos bij de laatste bron van macht. Kapitaal. Geld is macht, dikwijls krachtiger dan enkele stemmen om de zoveel jaar. Het geldt constant op de financiële en economische markt. De virtuele parlementen beslissen welke beleidsmaatregelen hun gunstig zijn en welke geen verdere ondersteuning verdienen. In de politieke arena beslissen de mensen zelf wat rechten zijn voor iedereen en wat privileges zijn die enkel voor de kapitaalkrachtigen zijn (zoals luxe). Verlopig lijkt politiek beperkt te zijn tot partijpolitiek, maar enkel voor degenen die geloven in de goedheid en onbaatzuchtigheid van elites.

Het gaat natuurlijk niet over intellectuele elites, zij zijn slechts dienaren van de macht. Vroeger waren dit priesters. Tot voor kort waren het politici. En heden zijn het economen (niet zelden gaan zij de partijpolitiek in). Instituties hebben de neiging zichzelf in stand te houden. Zelfs wanneer zij hun nut niet meer kunnen bewijzen. Maar daarvoor waardeer ik hen niet. Ik waardeer hen omdat ze een voorbeeld zijn van hoe het niet moet. Als een duidelijk teken, wat er gebeurt met de samenleving, als je ze aan anderen overlaat.

Welk Proletariaat?

Soms hoort men wel eens dat vakbonden ouderwets zijn en niet van deze tijd. Ik ga op zich akkoord, maar dan is het patronaat des te archaïscher. Nu zou je kunnen stellen, ook dit neemt af.

Helaas, de verloonde bevolking neemt enkel toe. Persoonlijk denk ik niet dat de loonimpuls de beste motivatie is om mensen iets creatiefs te laten doen. Eventueel iets productiefs (zoals een robot of een computer). TED heeft een interessante lezing over motivatie wat dat betreft, maar het heeft geen zin die allen hier te posten. Laat ik er even wat Belgische statistieken bij halen.

http://csb.dabbledb.com/publish/csb/22480199-0e95-4394-9cb4-1943c5069fdf/allentries.html

Het mag duidelijk zijn, erg zelfstandig zijn we niet aan het worden. Vanwaar die ommekeer tussen 2003 en 2005 komt kan ik ook niet verklaren. Enkel toejuigen.

Sinds de verdubbeling van de werknemers (en in theorie werkgevers) zou men kunnen stellen dat iedere arbeider/bediende de helft zo veel moet gaan werken. De vrouwen zijn toegetreden tot de arbeidsmarkt. Indien iedereen dus evenveel blijft werken zal de werkgever geneigd zijn de helft zo veel per aangeboden stuk arbeid te betalen. Dit kan men dan weer counteren door te zeggen dat met de komende vergrijzing iedereen offers zal moeten maken, dus een inflatie van de arbeid(als verhandelbaar iets) zal ondergeschikt worden aan de enorme toename (niet enkel aan de aanbodszijde dus) van de vraag (naar arbeid).

Mensen langer doen werken zal hun vrij maken van de beknottende (failliete) overheid die anders in hun pensioenen moet voorzien. Wees onafhankelijk en verhuur jezelf! Dit valt echter minder in de smaak bij de vakbonden en andere grijsaards die te oud zijn om te doen waar ze goed in zijn. Ik moet wel akkkoord gaan met de werkgeversorganisaties wanneer ze stellen dat de lonen niet verder belast kunnen worden. De werklozen die hun inkomen krijgen van rente op hun kapitaal lijkt me een betere bron (slechts 0-15% ipv 38-48% zoals bij lonen).

Nu kan je wel stellen dat degenen die dat kapitaal vergaard hebben dat doen omdat ze zo goed met geld overweg kunnen en zo onvermijdelijk werk aanbieden waar er voorheen geen was (omdat ze winst willen maken en dat is goed). Maar de feiten spreken dit tegen. Minder werknemers betekent minder kosten en meer werknemers betekent elke werknemers minder betalen (of minder voorzien in veilige werkomstandigheden etc). Dat optimale allocatie het gevolg is van de zorgvuldige speculant die enkel op deze manier de markt vrij kan laten spelen getuigd van een naïeve instelling die zelfs Adam Smith niet deelt.

Vrije markten doen zich trouwens niet voor, behalve op de groentemarkt en op de beurs. En zelfs die gevallen komen slechts in de buurt van de heilige theorie. Ik ben de laatste die pleit voor centralisatie. Maar de eerste voor democratie. Over onze werk- en leefomgeving. Wat we de hele dag doen, waar we de hele nacht slapen. Dat zijn dingen waar de democratie het eerst zou moeten spelen. Niet omdat democratie zo iets fantastisch is, het is hooguit uit te stellen. Ze zijn met meer. Laten we dat beseffen, het niet bestrijden maar omarmen en mee leren omgaan.